Om de toetsbekwaamheid van docenten te verhogen en aantoonbaar te maken biedt de HAN (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) docenten een BKE- en/of SKE-traject aan (Basis en Senior Kwalificatie Examinering). Een BKE-traject binnen de HAN bestond veelal uit een training, het ontwikkelen van een portfolio op basis van het reflecteren op een eigen toets door middel van het doorlopen van de toetscyclus en het voeren van het criterium gericht interview (CGI) met twee assessoren. Nadat de enthousiaste early adapters deze trainingen hadden gevolgd, werd gezocht naar een manier om een bredere groep collega’s te motiveren voor het volgen van de ‘verplichte’ BKE-/SKE-certificering. Een manier die passend bleek, is professionalisering en certificering op basis van de vraag van opleidingen rondom toetsing, waarbij de aandacht uitgaat naar een kwaliteitsverbetering. Dit heeft vorm gekregen door middel van hoog intensieve groepsgerichte maatwerktrainingen inclusief begeleiding bij het in groepsverband ontwikkelen van eigen toetsproducten, in de vorm van een hackathon. De certificering werd gebaseerd op een holistische beoordeling van de gezamenlijk gerealiseerde en gepresenteerde toetsproducten. Het bleek de opmaat te zijn voor een overweldigende vraag naar groepsmaatwerktrajecten met als gevolg gemotiveerde en toetsbekwame docenten.
Frank Bovenkerk (Studio Vloos, Hoofddocent Experience Design HAN), Samantha Graus (adviseur Leren en Ontwikkelen en contactpersoon), Inge de Jager (senior trainer/adviseur Cito), Tamara van Schilt-Mol (associate Lector Toetsen en Beoordelen), Ernie Schouten (senior trainer en begeleider) en Angèle Welie (assessor). Met dank aan Maaike Glimmerveen (voormalig adviseur Leren en Ontwikkelen; niet meer werkzaam bij de HAN) werkten samen om de BKE Hackathon te ontwikkelen.
Binnen de Academie IT & Mediadesign (waar Serious Games uit de opleiding CMD Experience Design een semester is), bestond bij docenten vooral de ervaring van een ‘moeten’ bij het behalen van de BKE. Er werd tevens een mismatch ervaren tussen aangeboden theorie en behoefte van de docenten. In een gesprek dat met AIM volgde werd een geheel nieuwe aanpak voor een BKE-traject, met een centrale rol voor een hackathon, besproken. Deze aanpak wordt door het succes inmiddels enthousiast omarmd door verschillende opleidingen van de HAN.
Een hackathon is een actiegerichte bijeenkomst waarbinnen in kleine groepjes creatieve oplossingen worden bedacht én uitgewerkt binnen een gezamenlijk thema (Briscoe & Mulligan, 2014).
De nieuwe aanpak komt op het volgende neer:
• Er wordt een groepstraject verzorgd voor maximaal vijftien deelnemers van dezelfde academie. Het traject bestaat uit trainingen, begeleiding en certificering en duurt totaal vijf dagen. Een training duurt vier aaneengesloten dagen die worden gepland in een lesvrije week. Alle deelnemers zijn verplicht vanaf maandag tot en met donderdag aanwezig te zijn van 09:00 tot 17:00 uur.
• De vier dagen bestaan uit een training (in de ochtend) en daarna begeleiding (in de middag) in het toepassen van de opgedane kennis en inzichten met betrekking tot de ontwikkeling van eigen toetsproducten. Denk hierbij aan leerdoelen, toetsmatrijzen, toetstaken, toetsen en toetsvormen, beoordelingsaspecten, cesuurbepalingen, analyses, evaluaties en dergelijke, met gebruikmaking van bestaande leeruitkomsten/eindkwalificaties, een toetsprogramma en toetsbeleid. De training wordt inhoudelijk afgestemd op de toetsing van de betreffende opleiding. Bij ICA werd gefocust op het toetsen van creatieve competenties. Het ontwikkelen gebeurt onder sturing van een begeleider.
• De laatste, vijfde dag, wordt twee tot drie weken later gehouden en wordt besteed aan de presentatie van gerealiseerde toetsproducten, delen van toekomstige plannen en certificering.
• De presentatie heeft de vorm van een markt met ‘kraampjes’ waar de producten gepresenteerd worden en waar deelnemers gesprekken voeren over de producten met collega’s en assessoren. Maar de presentatie kan ook de vorm van ‘normale’ presentaties hebben, net wat de deelnemers ambiëren.
• Collega’s en het management van de betreffende opleiding worden nadrukkelijk uitgenodigd deel te nemen aan de markt of de presentaties bij te wonen. Hiermee worden opgedane kennis, inzichten en toetsproducten breder gedeeld.
• Gedurende de twee tot drie weken tussen de training en de markt ontwikkelen alle deelnemers een individuele reflectie op het doorlopen proces en op wat de training en de hackathon hen gebracht heeft. Deze reflectie wordt door assessoren als basis gebruikt om elke deelnemer gedurende de middag te bevragen over hun toetstechnische bekwaamheden.
Doordat de deelnemers gedurende de trainings- en begeleidingsweek in groepjes toewerken naar verschillende gezamenlijk gedragen kwalitatieve toetsproducten die gepresenteerd en beoordeeld worden, ontstaat een sterke en concreet gerichte groepsdynamiek die motiveert om met elkaar tot goede oplossingen te komen. Dit wordt in de wereld van designers en softwareontwikkelaars gezien als een van de krachtigste elementen van een hackathon.
Bij AIM zijn tijdens de hackathon en in de periode erna bijvoorbeeld de volgende toetsproducten ontwikkeld. Een duo ontwierp een app waarmee een toetsontwikkelaar kan vaststellen of de ontwikkelde toets voldoet aan de geldende kwaliteitscriteria. Een deelnemer had een digitale module ontwikkeld waarin het toetsproces binnen AIM duidelijk werd. Een ander duo had het beoordelingsmodel voor de integrale eindtoets herzien en weer een ander duo had het afstudeerprogramma tegen het licht gehouden.
Bij AIM zijn tijdens de hackathon en in de periode erna bijvoorbeeld de volgende toetsproducten ontwikkeld. Een duo ontwierp een app waarmee een toetsontwikkelaar kan vaststellen of de ontwikkelde toets voldoet aan de geldende kwaliteitscriteria. Een deelnemer had een digitale module ontwikkeld waarin het toetsproces binnen AIM duidelijk werd. Een ander duo had het beoordelingsmodel voor de integrale eindtoets herzien en weer een ander duo had het afstudeerprogramma tegen het licht gehouden.
Gebleken is dat de deelnemers in de weken na de hackathon en voor de presentatie-/certificeringsdag met elkaar aan de slag blijven gaan met het afronden van de toetsproducten. Ze willen immers een goede presentatie met kwalitatief goede toetsproducten neerzetten.
De onderliggende concepten
Achter de hackathon, om te komen tot gemotiveerde toetsbekwame BKE-ers of SKE-ers, ligt een aantal concepten ten grondslag die mede het succes van een dergelijk BKE-/SKE-traject bepalen. Deze concepten betreffen vooral motivatietechnieken die een hackathon, positieve psychologie, actieleren en games succesvol maken (Chandross, D. 2019). Voor een hackathon specifiek werken Epic Meaning, Social Fabric, Urgent Optimism en Blissfull Productivity (McGonical, 2010) samen om mensen te motiveren een “epic win” te behalen, een gezamenlijke overwinning. Maar ook het concept van ontwikkelingsgericht leren en toetsen en de motivatietheorie van Deci en Ryan (2003) vormen onderliggende concepten.
Epic Meaning
Een hackathon staat vrijwel altijd in het teken van het oplossen van een groots probleem. Natuurlijk kan de hackathon zelf het probleem niet geheel oplossen, maar het realiseert wel een eerste duidelijke stap in de oplossingsrichting. In het geval van de BKE-Hackathon, beter onderwijs aan studenten aan kunnen bieden door toetsing te verbeteren.
Social Fabric
Mensen die een gezamenlijk doel hebben, en helemaal als die episch is, vinden het doorgaans ook fijn om daar samen aan te werken. Om elkaar te inspireren, te ondersteunen en te motiveren. Of om gewoon te kletsen. In het geval van de BKE-Hackathon betekent dit dat de deelnemers elkaar ontmoeten binnen toetsing. Dit schept een band om na afloop met elkaar verder te werken. De ervaring leert inmiddels dat dit inderdaad zo werkt.
Urgent Optimism
Een hackathon geeft de hoop dat het doel ook daadwerkelijk te halen is. Door de focus op het onderwerp ontstaat de neiging om direct vanaf het begin naar de uitdaging te handelen. Hiernaast ontstaat het positieve gevoel dat het doel ook echt te halen is als je NU begint. In het geval van de BKE-hackathon is dat de gezamenlijke presentatie of de markt. Die blijken qua te presenteren product ook echt haalbaar te zijn. Bovendien is het niet erg als iets niet af is, want de richting te laten zien met een product is al een behaald doel.
Blissful Productivity
Mensen vinden het fijn om uitdagingen aan te gaan. Vooral zolang het niet moet. De sfeer binnen een hackathon versterkt vrijwillige deelname dat er weer zorg voor draagt dat de uitdagingen leuk worden, in plaats van werk. Een deelnemer mag tijdens de begeleiding ook even van zijn taak af gaan. Maar de groepsdynamiek zal hem weer naar taak terugbrengen.
Ontwikkelingsgericht leren en toetsen
De deelnemers stellen hun eigen doelen in de vorm van de te presenteren producten en definiëren wanneer een product goed is (beoordelingscriteria). Deze halen ze uit de theorie, maar maken ze zelf toepasbaar voor hun product. De begeleider ondersteunt de deelnemers hierbij. Hierbij zullen ze ook met elkaar overleggen en elkaars producten tijdens de ontwikkeling beoordelen. De begeleider legt per deelnemer kort vast waarmee en hoe die zich ontwikkelt en spreekt de deelnemer aan als dit onder een gemiddeld niveau uitkomt. De begeleider geeft de deelnemer inzage in zijn persoonlijke ontwikkeling. Hiermee worden ontwikkeling en niveau transparant gemaakt.
Motivatietheorie
Volgens de motivatietheorie van Deci en Ryan (2003) kan de intrinsieke motivatie worden verhoogd als aan drie psychologische basisbehoeften wordt gewerkt:
Autonomie
De vrijheid om een taak naar eigen inzicht uit te kunnen voeren. In het geval van de BKE-hackethon betekent dit dat een deelnemer een taak zelf kan kiezen of bij een taak kan aansluiten en de uitwerking met de opgedane kennis en inzichten alsmede de presentatie zelf inhoud kan geven.
Competentie
Het vertrouwen in eigen kunnen. In het geval van de BKE-hackethon krijgt de deelnemers kennis en inzichten aangereikt en kan hij die krijgen bij zijn collega’s en door samen te werken. Door kennis en inzichten toe te passen in oplossingen zal de deelnemer steeds meer vertrouwd worden met de toetstechnische onderwerpen.
Sociale verbondenheid
Weten dat je anderen kunt vertrouwen en wat aan elkaar hebt. In het geval van de BKE-hackethon is dit krachtigste element uit de motivatietheorie. Een hackethon laat de deelnemers juist samenwerken en daarbinnen moeten de deelnemers zich veilig voelen omdat juist vertrouwen in elkaar en samen werken met elkaar leidt tot nieuwe en doordachte ideeën en oplossingen. Overigens hebben de trainer en de begeleider hierin een sterke rol om hieraan bij te dragen. Zij zijn voorwaardenscheppend hiervoor.
Het blijkt, dat als vervolg op verschillende hackathon-trajecten, de deelnemers ook na de certificering met elkaar blijven samenwerken om te komen tot een kwalitatieve toetsing. Het is waarschijnlijk dat de positieve aspecten van het hackathonconcept en de motivatietheorie van Deci en Ryan (2003) hieraan ten grondslag liggen. Maar ook de motiverende rol van trainer, begeleider en assessor spelen een belangrijke rol.
Volledig artikel
Het volledige artikel is hier te lezen: https://www.professioneelbegeleiden.nl/een-hackathon-voor-toetsbekwaamheid-binnen-de-han
Bronnen
Briscoe, G. & Mulligan, C. (2014). Digital innovation: The hackathon phenomenon. Geraadpleegd op 19 februari 2019 van https://qmro.qmul.ac.uk/
Chandross, D. (2019) I helped invent Gamification… the field is dead… What lies ahead? LinkedIN. Geraadpleegd op 18-02-2019 van https://www.linkedin.com/
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1993). Die Selbstbestimmungstheorie der Motivation und ihre Bedeutung für die Pädagogik. Zeitschrift für Pädagogik, 39(2), 223-238.
McGonical , J. (2010) Gaming can make a better world. TED. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=dE1DuBesGYM op 18-02-2019.
Sluijsmans, D.M.A., Peeters, A., Jakobs, L., & Weijzen, S. (2012). Kwaliteit van toetsing onder de loep. Onderwijsinnovatie, 4, 17-25.
